ردیف شناسی: کرشمه


.این مقاله در مقام موسیقایی خرداد 1383 شماره ی 12 منتشر شده است

 

برای مطالعه ی بیشتر کلیک کنید

 

عنوان مقاله:

ردیف شناسی: کرشمه

 

نویسنده:

احسان ذبیحی فر

 

 

چکیده:

آفرینش و بدعت در موسیقی ایرانی، جز با درک و شناخت عمیق این موسیقی میسر نیست و در ایم مسیر ردیف موسیقی ایرانی به عنوان یکی از مهم ترین منابع زنده ی قابل استناد از موسیقی گذشته، مرجعی ارزشمند برای بررسی و تجزیه و تحلیل و شناخت بیشتر موسیقی سنتی ایران است.  ردیف موسیقی ایرانی را می توان در دو بخش سازی و آوازی و در قالب روایت های متعدد موجود، از دیدگاه علمی و کاربردی تجزیه و تحلیل کرد تا از این طریق به درک بیشتری از محتوای موسیقی دستگاهی دست یافت.  در میان گوشه های ردیف، گوشه هایی هستند که نسبت به سایرین از استقلال و اهمیت بیشتری برخوردارند. گوشه هایی هم هستند که در دو یا چند دستگاه یا آواز به کل و قالب واحدی اجرا می شوند و فضا و انگاره های ریتمیک یا ملُدیک تقریباً یکسانی دارند. گوشه ی کرشمه از همین دست گوشه ها است. کرشمه در ردیف های  سازی و آوازی در چند دستگاه آمده که از نظر تعداد در رویت های مختلف با هم تفاوت هایی نیز دارند. در کرشمه ها عامل وزن و ریتم بسیار مهم تر و قابل توجه تر از حرکت مِلُدیک آن است. این وزن و ریتم مشخص، در تمام کرشمه های ردیف به عنوان ریتم اصلی و ایده ی ریتمیک اولیه نمود پیدا می کند. این ایده ی ریتمیک همان وزن عروضی است که در ردیف آوازی با اشعاری بر وزن مفاعلن، فعلاتن، مفاعلن، فعلن روایت شده و در سنت موسیقی سازی با «تنن تنن تننن تن» شناخته می شود. در این مقاله به ساختار ریتم کرشمه و واریاسیون های آن پرداخته شده است.

 

 

 

کلید واژه ها:

کرشمه، گوشه، دستگاه، وزن، ریتم، ردیف موسیقی ایرانی